هر شهری مرکز هنری خاص خود را دارد. وقتی به تصویر نگاه می کنیم پاریس به ذهن خطور می کند، پایتخت مجسمه با نام روم شناخته می شود، وین شهر موسیقی کلاسیک است. هنر ابرو که در صنایع دستی ترکیه جایگاه مهمی دارد، مقارن با هویت استانبول است.
ابرو؛ تکنيک باستاني نقاشی روی آب
هنر ابرو چیست؟
سرچشمه هنر ابرو به قرنها پیش بر می گردد، به سرزمین های آسیای میانه، میهن ترک ها. دقیقاً مشخص نیست که چه زمانی ردپای رقص پنهانی عشق و رنگهایی که بر روی آب می چکند بوجود آمد. ایده رایج در مورد مورخان این است که این هنر از آسیای مرکزی متولد شده و تا به امروز توسعه یافته است.
امروزه نه تنها کسانی که در استانبول زندگی می کنند بلکه دانشجویانی از چین، آمریکا و کانادا نیز برای یادگیری هنر ابرو یا همان نقاشی روی آب به استانبول آمده اند. دانش آموزانی که هنر ابرو را یاد می گیرند، که هزاران داستان در صنایع دستی ترکیه دارد و کسانی که یاد می گیرند تا آنها را به نسل های بعدی انتقال دهند، ظرافت های این هنر را در یک فضای گرم و دوستانه فرا می گیرند.
جایگاه هنر ابرو یا همان نقاشی روی آب در فرهنگ ترکیه
منشأ هنر ابرو به قرن یازدهم باز می گردد، به ویژه در مناطق بخارا، سمرقند و ترکستان نمونه هایی از این هنر دیده می شود. کلمه هنر "ebre" برگرفته است از چاغ تایجا برگفته شده و از طریق جاده ابریشم به ایران منتقل شده است. در اینجا آن را "abru" می نامند. کلمه "abrû" ترکیبی از دو کلمه فارسی است. "آب" و "روی" که در ترکی به معنی "روی آب" است.
هنر ابرو که توسط ترک ها از ایران به آسیا انتقال یافت، دستخوش تغییرات منطقه ای می شود و به اروپا راه میابد. در کتاب "سیاحت نامه یا سفرنامه"، که توسط یک مسافر انگلیسی نوشته شده است، نویسنده هنر ابرو را شرح می دهد: "علاوه بر چیزهای جالب بسیار، ترکها هنر جالبی دارند که ما نمی دانیم. آنها رنگ، آب و روغن حیوانی را مخلوط می کنند، با شکل دادن آن بر روی آب آن را شناور می کنند و با جادویی آن را با یک حرکت به کاغذ منتقل می کنند. این باورنکردنی است... " این عبارات موجود در کتاب نشان می دهد که هنر ابرو به عنوان چیزی جادویی از نظر اروپایی ها درک می شود.
هنر ابروباد که در طول تاریخ توسعه یافته و از نسلی به نسل دیگر منتقل شده است، باعث می شود نام کاغذ مخصوصی که یکی از مواد این هنر است، به عنوان کاغذ ترکی شناخته شود. کاغذ ترکی هنر ابرو، که اهمیت آن در زمان بحرانهای سیاسی دوره عثمانی کاسته شد، به کاغذ مرمر ترکی، سپس کاغذ مرمر و حتی به کاغذ ایتالیایی معروف شد.
از ترکیه تا ایتالیا
هنر ابرو از طریق ترک ها به سرزمین های ایتالیا منتقل شده است که هم اکنون بسیاری از هنرمندان ایتالیایی ابرو کار با این هنر بر پیشرفت خود افزوده اند. تا آنجا که "کاغذ ایتالیایی" روی شیشه مغازه های ابرو در خیابان های لندن نوشته شده است. هنر ابرو که در این زمان به کاغذ ایتالیایی معروف است، در اصل به عنوان کاغذ ترکی و ابرو شناخته می شود. حتی بسیاری از اصطلاحات سنتی که در هنر ابرو به کار می رود هنوز در فرم اصلی آنها استفاده می شود.
راز هنر ابرو یا همان نقاشی بر روی آب چیست ؟
در ابرو از کیسه صفرا حیوانات استفاده می شود. باید داستانی از ترکیب یک هنر ظریف مانند ابرو و کیسه صفرا وجود داشته باشد اما هیچ چیزی در این زمینه ثبت نشده است. مشهورترین آن این است که ترکها که به عنوان یک جامعه عشایری در آسیای میانه زندگی می کردند و از کیسه صفرا حیوانات برای تخمیر پنیر استفاده می کرده اند، به طوری که خاک، آب و مایعات که از کیسه صفرا جدا می شود به عنوان عناصر این هنر ظریف جمع می شوند. روند الهام بخش هر اختراع و منابع الهام بخش آن می تواند برای هر جامعه متفاوت باشد.
جوانان، کودکان و اساتید ابرو که این حرفه را به روش حرفه ای تبدیل می کنند، رنگ ها، معانی و شکل های موجود در دنیای خود را با کمک برو روی کاغذ شکل می دهند. جالب ترین نکته در این ترکیب ها این است که کاغذ هرگز امضا نمی شود. استادان هنر ابروباد این امر را متوقف کردن کامل یک اثر می دانند و این که هیچوقت جاده در این هنر ختم نمی شود و امضا کردن در حقیقت مانع از این خواهد شد که هنر هنرمند با بزرگ کردن خود هنرمند مانع از هم نگری معنوی شود.
خطاطی و هنر ابرو
تکنیک جدیدی با کاربرد خطاطی به همراه هنر ابرو و تفسیر آثار به همراه خوشنویسی پدیدار شده است. خطاطی به عنوان یکی از مهمترین صنایع دستی تمدن ترک و اسلامی شناخته می شود. این هنر نگارش تفسیر آیات قرآن است که به همراه اسامی پیامبر اسلام محمد و الله، کتاب مقدس دین مبین اسلام قلمداد می شود. به همین دلیل، ابرو و خطاطی با استفاده از چسب یا الگوی عربی به نام "akkase" برای استفاده از هنر خطاطی که دارای قوانین سختگیرانه است ترکیب می شوند. علاقه به خطاطی با استفاده از خطاطی در ابرو افزایش می یابد.
در سالهای اخیر علاقه رو به رشدی در ترکیه نسبت به هنر ابروباد به وجود آمده است اما هر قرن فقط می تواند تعداد کمی هنرمند داشته باشد. مهمترین این موارد؛ هاتيپ محمد افندی در قرن 18، عزيز افندي در قرن 19، صادق افندي در قرن 20، ابراهيم اطهم، نيازي سایيم، نجمتين اوكاي شناخته شده اند. افزایش علاقه به هنر در ربع آخر قرن بیستم منجر به ظهور یک ساختار خلاقانه در برابر ساختار سنتی شده است. در حالی که کسانی که از ساختار سنتی آمده اند کسانی هستند که بدون هیچ هزینه ای آثار خود را می فروشند و انتظار هیچگونه سود تجاری از آن ندارند، بخش نوآورانه می داند که این محصول تجاری است و می آموزد، می آموزاند، ارائه می کند و به نمایش می گذارد.
در ترکیه، بسیاری از مردم این هنر را که از تمدن و سرزمین هایشان فیلتر شده است، در آغوش می کشند. هنرمندان جدید ابرو که سنت را یاد می گیرند آن را توسعه می دهند و با معرفی نوآوری ها آنها را دوباره تفسیر می کنند. بنابراین، این سفر با معرفی معانی مختلف به هنر ادامه می یابد. این ترکیب ترکیبی از مایع کیسه صفرا و رنگ خاکی، شاخه گل رز و موی اسب را در قلم مو همراهی می کند، و هنرمندان جدید ابرو که نقوش سنتی را یاد می گیرند می توانند چیزهای جدیدی را که ممکن است امتحان کنند. از آنجا که هنر مانند نوعی علم است، وقتی درب نوآوری بسته است، بهبود نمی یابد و همه چیز همچنان به تکرار خود ادامه می دهد و شبیه یکدیگر می گردد.
چند نمونه از هنر زیبای ابرو:
ابرو باتال
ابرو جزر و مد
ابرو شال
ابرو پاشیدن
آشیانه بلبل
ابرو شانه ای
ابروباد زمین
ابرو نرم
ابروباد موجی
ابروباد چشم ببر
ابرو شنی و شمشیری
ابرو جفت
ابرو خطیب
ابروباد شکوفه وگل
ابروباد آکاسه یا همان نستعلیق
