Türkiye’deki Teknoloji Geliştirme Bölgeleri
Teknoloji geliştirme bölgeleri (teknopark); üniversiteler, sanayi, araştırma merkezleri, girişimciler ve piyasalar arasındaki iş birliğini ve bilgi ve teknoloji transferini artırarak, Ar-Ge'ye dayalı yüksek katma değerli, yüksek teknolojili ürün ve hizmetlerin üretilmesine uygun kaliteli bir ortamda altyapı, üstyapı ve hizmetler sunan merkezlerdir.
Teknoparklar, üniversite-sanayi iş birliğinin somutlaştığı ve uygulamaya konulduğu yerlerdir. Teknoparkların ortak amacı, bilim ve teknoloji alanlarında yetişmiş insan gücünden yeni girişimciler yaratmak ve üniversitelerden ve Ar-Ge kurumlarından gelen nitelikli girişimciler tarafından kurulan teknoloji odaklı şirketler aracılığıyla fikirleri yeni ürünlere ve ekonomik değere dönüştürmektir. Kısacası temel amaç, üniversitelerdeki ve araştırma merkezlerindeki Ar-Ge sonuçlarının sektöre aktarılmasıdır.
Türkiye'de, teknopark kurma çalışmaları 1980'lerde başlamıştır. Bu çalışmalar sonucunda, ilk aşamada KOSGEB ile üniversiteler arasındaki iş birliği çerçevesinde 1990 yılından itibaren Teknoloji Geliştirme Merkezleri (TEKMER) kurulmaya başlamıştır. 2001 yılında 4691 sayılı kanunun yürürlüğe girmesiyle teknoparklara ilişkin hukuki çerçeve oluşturulmuştur.
Kanuna göre teknoloji geliştirme bölgeleri, üniversitelerin/araştırma kurumlarının ve sanayi kuruluşlarının aynı ortamda araştırma, geliştirme ve inovasyon faaliyetleri yürüttüğü organize araştırma ve iş geliştirme ekosistemleridir. Bu bölgeler bilgi ve teknolojiyi diğer geliştirme bölgelerine aktarır, akademik, ekonomik ve sosyal yapıyı bütünleştirir.
Türkiye'deki mevcut teknoloji geliştirme bölgelerinin çoğu, üniversite odaklıdır. Fakat organize sanayi bölgelerinde kurulan kalkınma bölgelerinin yanı sıra, önemli kamu ve sanayi kurum ve kuruluşlarının iş birliği ile özellikle Anadolu şehirlerindeki üniversitelerle iş birliği içinde şehrin tamamını temsil eden kalkınma bölgeleri de bulunmaktadır.
Haziran 2020 itibarıyla aktif geliştirme bölgelerinde Ar-Ge çalışmaları yapan firma sayısı 5846'ya ulaştı. Bu firmaların %37'si yazılım sektöründe, %17'si bilgisayar ve iletişim teknolojileri sektöründe, %8'i elektronik, %6'sı makine ve teçhizat imalatı, medikal, enerji, kimya, gıda, savunma ve otomotiv sektörlerinde faaliyet göstermektedir. Teknolojik geliştirme bölgelerinde birçok sektörden firma Ar-Ge faaliyetleri yürütmektedir.
Teknoloji geliştirme bölgelerinde bulunan firmaların ABD, Japonya, İsrail, İngiltere ve Almanya gibi dünyanın en gelişmiş ülkelerine teknolojik ürün ihracatı 2020 yılı haziran ayı itibarıyla yaklaşık 5,1 milyar ABD dolarına ulaştı. Bugün teknoloji geliştirme bölgelerinde yabancı/yabancı ortaklı 312 şirket bulunmaktadır.
