UNESCO Dünya Mirası Listesinde Türkiye
Uluslararası rekabetin yoğunlaştığı turizm piyasasında insanların destinasyon tercihini ülkelerin sahip olduğu kültürel ve doğal miras zenginlikleri belirliyor. Türkiye, tarihi ve kültürel mirasının zenginliği ve çeşitliliğiyle dünyanın en çekici coğrafyalarından birinde bulunuyor. Doğal ve kültürel değerlerin korunup tanıtılabilmesi için Birleşmiş Milletlerin bir alt kuruluşu olan UNESCO bulunuyor. UNESCO belirli niteliklere sahip kültür ve doğa varlıkları Dünya Mirası Listesi adı altında yayınlanarak dünya mirası ilân ediyor. Turist açısından bu listelere giren eserleri görmek önemli bir seyahat nedeni sayılıyor. Aynı zamanda doğal ve kültürel varlıklara sahip olmanın Dünya Mirası olarak kayıt altına alınması sağlanıyor. Böylece ciddi bir korunma, geliştirme ve turizm açısından değerlendirme süreci başlıyor.
Türkiye’nin Dünya Mirası Listesi
UNESCO Dünya Miras Listesi’nde Türkiye’den 18 kültürel varlık bulunuyor. Bu varlıkların 16 tanesi kültürel olarak 2 tanesi ise Göreme ve Pamukkale hem doğal hem kültürel kategoride yer alıyor. İşte Türkiye’nin Dünya Kültürel Mirası Listesi…
1. Divriği Ulu Camii ve Darüşşifası (Sivas):
1985’te UNESCO tarafından Dünya Kültür Mirası listesin alınan Divriği Ulu Camii ve Darüşşifası taş işçiliğinin en iyi örneklerini barındırıyor. Anadolu Selçuklu Devleti’ne bağlı Mengücek Beyliği döneminde inşa edilen yapı cami, darüşşifa ve türbeden meydana gelen bir külliyeden oluşuyor. Araştırmacılar tarafından İspanya’daki Elhamra Sarayına benzetilen tarihi yapı, yerli ve yabancı turistlerin ilgisini görüyor.
2. İstanbul'un Tarihi Alanları (İstanbul):
Üç büyük İmparatorluğa ev sahipliği yapan bir başkent olarak İstanbul’un eşsiz tarihi değeri bulunuyor. 1985 yılından beri “Tarihi Yarımada” UNESCO Dünya Kültür Mirası listesinde bulunuyor.
3. Göreme Millî Parkı ve Kapadokya (Nevşehir):
1985 yılında Karma Miras Alanı olarak Dünya Kültür Mirası listesine alınıyor. Bölgede rüzgârın ve yağmur sularının oluşturduğu çok sayıda peribacası bulunuyor. Erciyes volkanın patlaması sonucu bölgeyi kaplayan tüflerin rüzgâr ve suyun aşındırmasıyla milyonlarca yılda oluştuğu biliniyor. Göreme’de kayalara oyulmuş kiliseler ve güvenlik amacıyla inşa edilmiş Yeraltı Şehirleri bulunuyor.
4. Hattuşa: Hitit Başkenti (Çorum):
1986 yılından bu yana kültürel varlık olarak Dünya Miras Listesinde bulunuyor. Hitit İmparatorluğunun başkenti olan Hattuşa, iyi korunmuş kabartmalarıyla açık hava arkeoloji müzesi sayılıyor.
5. Nemrut Dağı (Adıyaman):
1987 yılından bu yana UNESCO Dünya Miras Listesi’nde yerini alıyor. Yüksekliği on metreyi bulan heykelleri, metrelerce uzunluktaki kitabeleriyle Kommagene Krallığı’nın kutsal alanı olarak biliniyor.
6. Hieropolis-Pamukkale (Denizli) 1988 (Karma Miras Alanı):
Her yıl ortalama 2 milyon civarında turistin ziyaret ettiği Hieropolis-Pamukkale 1988 yılından beri UNESCO Dünya Miras Listesi’nde bulunuyor. Hristiyanlığın Anadolu’da yayılmasında önemli rol oynayan antik kent, inanç turizmin merkezlerinden biri sayılıyor. Pamuk görünümlü travertenler termal suyun içindeki kalsiyumun çökelmesi ile oluşuyor.
7. Xanthos-Letoon (Antalya-Muğla):
1988 de UNESCO Dünya Miras Listesi’ne alınan Antalya Xanthos Antik Kenti, Likya uygarlığının en önemli yönetim merkezi olarak biliniyor. Burada bulunan dikme mezar taşları ile kaya mezarlarının bugüne ulaşan önemli eserler sayılıyor. Muğla’da bulunan Likya’nın dini merkezi Letoon ise Apollon ve Artemis adına yapılmış tapınaklar ve Roma tiyatrosunu barındırıyor.
8. Safranbolu Şehri (Karabük):
Geleneksel Türk konut mimarisinin bozulmamış bir örneğini oluşturuyor. 1994’te UNESCO Dünya Miras Listesi’ne alınan Safranbolu Şehrini her yıl yaklaşık 1 milyon yerli ve yabancı turist ziyaret ediyor. Burada bulunan evlerin 17. yüzyıldan bugüne kadar sağlıklı ve düzenli bir şekilde varlığını koruduğu anlaşılıyor.
9. Truva Arkeolojik Alanı (Çanakkale):
Dünyada filmlere konu olan en meşhur antik kentlerden biri sayılıyor. Homeros’un İlyada Destanı’nda Troya Savaşı’nın yapıldığı yer olarak bilinen Truva 1998’den beri UNESCO Dünya Miras Listesi’nde bulunuyor.
10. Edirne Selimiye Camii ve Külliyesi (Edirne):
2011 yılında UNESCO Dünya Miras Listesi’ne alınan Selimiye Camii, dünyaca meşhur Osmanlı mimarlarından Mimar Sinan’ın ustalık dönemi eseri olarak biliniyor. 16. yüzyılda Sultan II. Selim adına yaptırılan cami, Osmanlı mimarisinin ulaştığı en yüksek düzeyi temsil ediyor.
11. Çatalhöyük Neolitik Alanı (Konya):
2012 yılından beri UNESCO Dünya Miras Listesi’nde bulunuyor. Yerleşik hayata geçişle birlikte, tarımın başlangıcı ve avcılık gibi önemli sosyal değişim ve gelişmelere tanıklık eden bir alan olarak biliniyor.
12. Bursa ve Cumalıkızık: Osmanlı İmparatorluğunun Doğuşu (Bursa):
Osmanlı İmparatorluğu’nun beylik olmaktan çıkıp bir devlete dönüştüğü Bursa’da Osmanlı mimarisinin ilklerine dair eserler barındırıyor. 2014 yılında UNESCO Dünya Miras Listesi’ne dâhil ediliyor.
13. Bergama Çok Katmanlı Kültürel Peyzaj Alanı (İzmir):
2014’te Dünya Miras Listesine alınıyor. Helenistik, Roma, Doğu Roma ve Osmanlı Dönemlerine ait yerleşim katmanları barındırıyor. Kültürel peyzaj alanı olarak adlandırılan bölge, eğitim, kültür ve sağlık merkezi olarak biliniyor.
14. Diyarbakır Kalesi ve Hevsel Bahçeleri Kültürel Peyzajı (Diyarbakır):
Diyarbakır Kalesi içinde barındırdığı Helen, Latin, Süryani, Ermeni ve Arap dillerindeki yazıtlarla Anadolu'da iç içe geçmiş uygarlıkları temsil ediyor. Hevsel Bahçeleri ise Asurlulardan günümüze binlerce yıldır şehrin yiyecek ihtiyacını karşılıyor. UNESCO Dünya Miras Listesi’ne 2015’te dâhil ediliyor.
15. Efes (İzmir):
Antik dönemin en önemli merkezlerinden biri kabul ediliyor. Helenistik ve Roma Döneminin kentleşme, mimarlık ve dini tarihine ışık tutuyor. 2015’te UNESCO Dünya Miras Listesi’ne kabul ediliyor.
16. Ani Arkeolojik Alanı (Kars):
Ortaçağda önemli bir ticaret yolu olan İpek Yolu’nun Kafkaslardan Anadolu’ya ilk giriş noktasında bulunuyor. Pagan, Hıristiyan ve Müslüman kültürlere ait mimari kalıntıları barındırıyor. 2016 yılından itibaren UNESCO Dünya Miras Listesi’nde bulunuyor.
17. Aphrodisias (Aydın):
Yunan-Roma dönemi mimari ve kent özelliklerini çok iyi yansıtan Aphrodisias antik kenti heykeltıraşlık okuluyla biliniyor. UNESCO Dünya Mirası Listesi'ne 2017’de alınan Aphrodisias ocaklarından çıkartılan mermerden yerel okullarca işlenen eserler Akdeniz havzasında ün yapıyor.
18. Göbekli Tepe (Şanlıurfa):
2018’de UNESCO Dünya Miras Listesi'ne kabul ediliyor. Göbeklitepe, dünyada insanların belirli dönemlerde bir araya gelerek törenler düzenlediği en eski tapınak merkezi olarak biliniyor. Klasik medeniyet anlayışına göre avcı toplayıcı toplumlar tarımı öğrenerek yerleşik hayata geçiyor sonra bunu köyler ve şehirlerin kurulması takip ediyor. Şehirlerin kurulmasıyla da tapınaklar inşa ediliyor. Ancak 12.000 yıl önce insanların henüz yerleşik hayata geçmediği bir dönemde Göbeklitepe’de bir tapınağın var olduğu anlaşılıyor. Oysa bu dönemde avcı-toplayıcı insanların karnını doyurmaları, vahşi hayvanlardan korunmaları kısacası hayatta kalmaları çalıştıkları biliniyor. Göbeklitepe bu özelliğiyle yerli yabancı pek çok araştırmacının dikkatini çekerken turistik açıdan da ilgi görüyor.
