Yatırımcı Rehberi

Veraset ve İntikal Vergisi servet vergilerinin tipik örneklerinden biri olarak “tereke” ve “miras payları” olarak iki ayrı şekilde uygulanıyor. Tereke usulünde, kalan miras mirasçılar arasında paylaşılmadan evvel bir bütün olarak vergilendirilirken; miras payları usulünde, kalan miras bütün olarak vergilendirilmek yerine, her bir mirasçıya intikal edenler üzerinden ayrı ayrı vergilendiriliyor. 

Veraset ve İntikal Vergisi, Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı kişilere ait mallar ile Türkiye de bulunan malların veraset yoluyla veya ne sebeple olursa olsun ivazsız bir şekilde bir kişiden başka bir kişiye intikali verginin konusunu oluşturuyor. Yani veraset ve intikalin vergiye konu olabilmesi için ya malın Türkiye sınırları içerisinde olması ya da kendisine miras kalan veya mal intikal eden kişinin Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olması gerekiyor.

Verginin mükellefi, “veraset yoluyla veya ivazsız bir şekilde mal iktisap eden şahıslar olarak belirtilirken, bunlar; Türkiye sınırları içerisindeki malları iktisap edenler, yurtdışındaki malları iktisap eden Türk vatandaşları ve ikametgâhı Türkiye de bulunan yabancılar olarak anılıyor.

Mükellefiyet, beyanname verilmesinin gerekli olduğu durumlarda, beyannamenin verildiği tarihte başlıyor. Fakat beyanname verilmesi gerekli olmayan durumlarda ve daha evvel verilmiş beyannamede gösterilmeyen mallar için idarece tespit olunan tarihte; tasfiye durumunda mahkeme tarafından tasfiye işlemlerinin tamamlandığı tarihte başlıyor.

Veraset ve İntikal Vergisinde Vergilendirme

Veraset ve İntikal Vergisi

nde beyan esası geçerli kabul ediliyor. Veraset yoluyla veya karşılıksız olarak mal iktisap edenler, kendilerine iktisap eden malları beyanname ile gelir idaresine bildirmekle yükümlü sayılıyor. Söz konusu beyanname her mükellef için ayrı ayrı düzenlenebileceği gibi müştereken de verilebiliyor. Esas olan beyan usulü olmakla beraber bazı durumlarda tevkifat yoluna da başvuruluyor. Şöyle ki, şans oyunları ile gerçek ve tüzel kişilerin, düzenledikleri yarışma ve çekilişler sonucu ödenen ikramiye tutarlarının yasada belirtilen istisna tutarların aşması durumunda, söz konusu istisna tutarını aşan kısım üzerinden %10 oranında tevkifat yapılıyor.

Beyanname verme süreleri; veraset yoluyla meydana gelen intikallerde: Ölüm Türkiye de meydana gelmişse, mükelleflerin Türkiye de bulunmaları halinde ölüm tarihini takip eden dört ay içinde, mükelleflerin yabancı bir memlekette bulunmaları halinde ölüm tarihini takip eden altı ay içinde; Ölüm yabancı bir memlekette meydana gelmişse, mükelleflerin Türkiye de bulunmaları halinde ölüm tarihini takip eden altı ay içinde veriliyor.

Mükellefler vefat edenin bulunduğu memlekette oldukları takdirde ölüm tarihini takip eden dört ay içinde, mükellefler vefat edenin bulunduğu yerin dışında başka bir yabancı memlekette oldukları takdirde de ölüm tarihini takip eden sekiz ay içinde; Gaiplik halinde, gaiplik kararının ölüm siciline kayıt edildiği tarihi takip eden bir ay içinde; diğer şekillerde meydana gelen intikallerde, malların hukuken iktisap edildiği tarihi takip eden bir ay içinde beyanname vermek gerekiyor.

Gerçek veya tüzel kişilerce düzenlenen yarışma ve çekilişler ile şans oyunlarında, yarışma ve çekiliş ile müsabakaların yapıldığı günü takip eden ayın 20 inci günü akşamına kadar beyanname vermek gerekiyor. Uygulamada iktisap edilen unsurların iktisadi değerleri vergiye esas alınıyor. Bu değerlere ulaşmak amacıyla değerleme yoluna gidiliyor. Söz konusu değerleme yapılan intikaller için, yasal süreleri içerisinde ilgili vergi dairesine beyanname verilerek yapılıyor.

Değer esasına göre düzenlenen vergi tarifesi çifte artan oranlı oluyor. Bu tarife malı iktisap eden kişinin devreden kişiye yakınlığı ve iktisap edilen malların değerine göre değişiyor. Değer arttıkça matraha uygulanan oran artarken, her iki taraf arasındaki akrabalıktan dolayı vergi oranı düşüyor. Ayrıca veraset yoluyla iktisaplar ve ivazsız şekilde yapılan iktisaplar arasında da bir ayrım yapılıyor. Düzenlenen vergi tarifesi aşağıdaki gibi oluyor.

Matrah

Verginin Oranı %

Veraset Yoluyla İntikallerde

İvazsız İntikallerde

İlk 290.000 TL için

1

10

Sonra gelen 700.000 TL için

3

15

Sonra gelen 1.500.000 TL için

5

20

Sonra gelen 2.700.000 TL için

7

25

Matrahın 5.190.000 TL yi aşan bölümü için

10

30

Bir kişiye, evlatlıklar hariç olmak üzere anne, baba, eş ve çocuklarından yapılan ivazsız intikallerde, vergi oranları, tarifede ivazsız intikaller için belirlenen oranların yarısı olarak belirleniyor.

Vergi, ilgili vergi dairesi tarafından, mükellefin beyannamesi üzerinden, beyannamenin verildiği tarihten itibaren 15 gün içerisinde tarh ediliyor. Bu işleme ilk tarhiyat deniyor. İlk tarhiyat işleminin ardından mükellef tarafından yapılan değerleme yanlışlıkları idarece tespit edilip düzeltiliyor, böylelikle kesin tarhiyat yapılmış oluyor. Bu iki tarhiyat arasında mükellef aleyhine olmak üzere bir fark çıkması durumunda, bu farktan doğacak vergi, vergi ziyaı yarısı ile birlikte tahsil ediliyor.

Kanunda düzenlenen matrah üzerinden tarhiyat yapılması neticesinde tahakkuk eden vergiler, tahakkuk işlemlerinin yapılmasının itibaren üç yılda ve her yıl mayıs ve kasım aylarında olmak üzere iki eşit taksitte mükelleflerce ödeniyor. Şans oyunları ile gerçek ve tüzel kişilerce düzenlenen çekiliş ve yarışmalar dolayısıyla dağıtılacak ikramiyelerden kesilen vergiler beyanname verme süresi içinde ödeniyor.